NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
183وحدثنا
قتيبة بن
سعيد. حدثنا
المغيرة (وهو
ابن
عبدالرحمن
الحزامي) عن
أبي الزناد،
عن الأعرج، عن
أبي هريرة؛ أن
النبي صلى
الله عليه
وسلم قال:
"إذا
أم أحدكم
الناس فليخفف.
فإن فيهم
الصغير والكبير
والضعيف
والمريض. فإذا
صلى وحده
فليصل كيف شاء".
{183}
Bize Kuteybetü'bnü
Said rivayet etti. (Dediki):
Bize Muğîra - ki bu zât İbni
Abdirrahman el-Hizâmî'dir- Ebu'z-Zinad'dan, o da A'rac'dan, o da Ebu Hureyre'den naklen rivayet ettiki, Nebi (Sallallahu Aleyhi
ve Sellem) :
«Biriniz cemaata imam olursa namazı hafif kıldırsın! Çünkü onların
içinde küçük, yaşlı, zayıf ve hasta olanlar vardır; Kendi kendine kıldığı vakit
istediği gîbi kılsın» buyurmuşlar.
184 - (467) حدثنا
ابن رافع.
حدثنا
عبدالرزاق.
حدثنا معمر عن
همام بن منبه،
قال: هذا ما
حدثنا أبو
هريرة عن محمد
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم. فذكر أحاديث
منها. وقال
رسول الله صلى
الله عليه وسلم:
إذا
ما قام أحدكم
للناس فليخفف
الصلاة. فإن
فيهم الكبير
وفيهم الضعيف.
وإذا قام وحده
فليطل صلاته
ما شاء".
{184}
Bize İbni
Râfî' rivayet etti. (Dediki):
Bize Abdürrezzâk rivayet etti. (Dediki):
Bize Ma'mer, Hemmâm b. Münebbih'den naklen rivayet etti. Hemmâm:
Bize Ebu Hureyre'nin
Allah'ın Resulü Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) 'den rivayet ettikleri şunlardır: diyerek bir takım
hadîsler zikretmiş. Ez cümle: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
«Biriniz cemaata imam olduğu vakit namazı hafif kıldırsın! Çünkü
onların içinde yaşlı olanlar bulunduğu gibi zayıf olanlarıda
vardır; yalnız başına kıldığı zaman namazını dilediği kadar uzatsın.»
buyurdular, demiş.
185 - (467) وحدثنا
حرملة بن
يحيى. أخبرنا
ابن وهب. قال:
أخبرني يونس
عن ابن شهاب.
قال: أخبرني
أبو سلمة بن
عبدالرحمن؛
أنه سمع أبا
هريرة يقول:
قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم "إذا صلى
أحدكم للناس
فليخفف. فإن
في الناس
الضعيف
والسقيم وذا
الحاجة".
{185}
Bize Harmeletü'bnü
Yahya rivayet etti. (Dediki): Bize İbni Vehb haber verdi. Dediki: Bana Yunus, İbn Şihâb'dan naklen haber verdi. Demiş ki: Bana Ebu Selemetü'bnü Abdirrahmân haber verdi, ki Ebu Hureyre şunu söylerken işitmiş: Resulullah
(SaIlallahu Aleyhi ve Sellem)
:
Biriniz cemaata namaz kıldırırsa hafif tutsun, çünkü cemaatın içinde zayıf, hasta, ve hacet sahibi olanları
vardır.» buyurdular.
(467) وحدثنا
عبدالملك بن
شعيب بن
الليث. حدثني
الليث بن سعد.
حدثني يونس عن
ابن شهاب.
حدثني أبو بكر
بن
عبدالرحمن؛
أنه سمع أبا
هريرة يقول:
قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم. بمثله.
غير أنه قال
(بدل السقيم):
الكبير.
{….}
Bize Abdülmelik
b. Şuayb b. Leys rivayet
etti. (Dediki): Bana babam rivayet etti. (Dediki): Bana Leys b. Sa'd rivayet etti. (Dediki): Bana
Yunus, İbni Şihâb'dan
rivayet etti. (Demişki): Bana Ebu
Bekir b. Abdirrahmân rivayet etti. Kendisi Ebu Hureyre'yi:
Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) «Şöyle buyurdular...» diyerek yukarki
hadisin mislini rivayet ederken dinlemiş. Yalnız o, hadîsdeki
«Sakîm» kelimesinin yerine «Kebir» demiştir.
İzah:
Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in gadaba geldiğini
bildiren Ebu Mes'ud
hadîsini Buhârî «İlim», «Namaz» ve «Edeb» bahislerinde; Nesaî «İlim»
bahsinde; İbni Mâce dahî
aynı bahisde muhtelif râvîlerden,
biraz lâfız değişiklikleriyle Ebu Hureyre
hadîsini dahi Buhâri «Ezan» bahsinde tahrîc ettiği gibi Ebu Dâvud ile ibn-i Mâce de ayrı ayrı râvîlerden rivayet etmişlerdir. Gerek bu hadîsler, gerekse
babımızın bunlardan sonra gelecek hadîsleri imamın namazı vâcib
ve sünnetlerini haleldar etmemek şartıyla hafif kıldırması gerektiğini; yalnız
kıldığı zaman ise uzatmaya tahammülü bulunan kıraat, rüku, sücud
ve teşehhüd gibi rükünleri istediği kadar uzatmakta
serbest olduğunu bildirmektedirler.
Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'e şikâyete gelen zâtın kim olduğu bildirilmediği
gibi, kimden şikâyet ettiği dahi beyân edilmemiştir. Şikâyet edilen Hz. Ubey b. Kâb
'tır. Bâzıları şikâyet edenin Hazm b. Übeyy b. Kâ'b; şikâyet edilenin
de Hz. Muâz olduğunu
söylemişlerse de o kıssa bu değildir. Buharî'de Hz. Ebu Useyd,
Mâlik b. Rabîâ'nın oğluna: «Yavrucuğum namazı bize
uzun tuttun!» dediği, talik suretiyle rivayet olunmuştur. Aynı taliki İbni Ebü Şeybe
dahî rivayet etmiş ve oğlunun Münzir olduğunu tasrîh
etmiştir. Bu rivayette Münzir: «Babam benim arkamda
namaz kılar ve bazan bana: Yavrucuğum bugün bize «Sâffât» suresini okumakla namazı uzun tuttun» derdi.»
demiştir.
Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in hassaten namazı uzun tutan zâta hitâb etmeyip bütün cemaata:
«İçinizde namazdan nefret
ettirenler var!» buyurması onun kemal-i nezâketine ve lütfü keremine delildir.
Cemâat içersinde bir kimseyi utandırmamak için âdetleri dâima bu idi.
Yalnız kılan kimse
namazını istediği kadar uzatabilir. Çünkü herkes kendinin takat derecesini daha
iyi bilir. Teala hastalığı özürlerden saymıştır. Binaenaleyh
imam’ın, namazın rükünlerine halel getirmemek şartıyla namazı hafif kıldırması îcabeder. Ashabı kiramdan Enes b.
Malik (R.A.), Zübeyr b. Avvâm,
Ammâr b. Yâsir ve Ebu Hureyre hazerâtı
namaza hafif kıldırırlarmış. Hz. Sad
b. Ebî Vakkâs namazı mescidde kıldırdığı vakit rüku ve sücudu hafif tutar;
Evinde kıldığı zaman bunları ve bütün namazı uzatırmış. Kendisine niçin böyle
yaptığı sorulunca: «Biz, cemâaatın bize uydukları
imamlarız.» cevâbını vermiş. Hz. Zübeyr'e
dahî: «Siz Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in ashabı olduğunuz halde neden herkesten ziyâde
namazı hafif kıldırıyorsunuz?» diye sorulunca: «Biz şu vesveseci şeytandan önce
davranıyoruz demiştir. Hz. Ammâr'ın
da: «Bu namazı şeytan vesvese vermeden üzerinizden atın!» dediği rivayet
olunur. Hz. Ömer yaralandığı zaman mihraba Abdurrahman b. Avf geçerek en kısa surelerden «Kevser» ile «Nasr» ı okumuştur.
Namazın hafif
kıldırılması hususunda Ebu Vâkıd-i-Leysî,
îbni Mes'ud, Abdullah b.
Ömer, Osman b. Ebil-Âs ve Enes
(R.A.) hazerâtından da hadîsler rivayet edilmiştir. Ebü Vâkıd hadîsini imam
Şâfiî «Müsned»
inde tahrîc etmiştir. Bu hadîsde:
Resulullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem) namazı cemaata
en hafif şekilde kıldırır, yalnız kılarken en ziyâde uzun tutan o olurdu.»
denilmektedir.
İbni Mes'ud hadîsini Taberânî El-Evsatında tahrîc etmiştir. Mezkur hadîste:
«Hanginiz cemaata İmam olursa namazı hafif kıldırsın Çünkü içlerinde
zayıf, yaşlı ve ihtiyaç sahibi olanlar vardır.» buyurulmuştur.
îbni Ömer hadîsini sahih bir senetle Nesaî
tahrîc etmiştir. Bu hadîste de: «Resulullah
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem)
bize namazı hafif kıldırmamızı emreder ve imam olurdu!» denilmektedir. Hz. Osman ile Enes (R.A.)
hadîsleri az sonra görülecektir.